RKD STUDIES

Beschrijving:
In een boslandschap met grote planten op de voorgrond is rechts een beekje te zien, met rietplanten langs de oever. In het midden zijn twee jonge boerenvrouwen, gekleed in eenvoudige gewaden en met blote benen, bezig met het vangen van kleine vogeltjes. De vrouw links vangt in knielende houding een vogeltje met haar han­den, terwijl twee andere vogeltjes laag bij de grond rond fladderen. De vrouw rechts stapt uit het water en houdt haar rok en schort op om de vogels in te vervoeren. Op de achtergrond staat een eenzame toren en in het verschiet is een hoge berg zichtbaar.

Rondom lopen boorden met een doorlopende guirlande van groene bladeren en overwegend witte en roze bloemen met bruine schaduwen, zoals tulpen, rozen en anjers. In de twee bovenhoeken zit een wit vogeltje bij een druiventros. In de twee benedenhoeken is een witte roos omgeven door een gestrikt lint. De boorden zijn langs de binnen- en de buitenzijde afgezet met smalle randen in licht- en donkerbruin (met uitzondering van de onderzijde).

Commentaar:
Van de voorstelling op dit wandtapijt, met een tafereel met vogelvangende boerenvrouwen, is vooralsnog geen ander voorbeeld bekend.

Het wandtapijt is hoogstwaarschijnlijk toe te schrijven aan Aubusson, daar zeer met die van cat. 25 vergelijkbare boorden voorkomen rond een reeks van vier in Aubusson, omstreeks het laatste kwart van de zeventiende eeuw, vervaardigde wandtapijten met de Geschiedenis van Achilles naar ontwerpen van de Franse schilder Isaac Moillon (1614-1673) in de collectie van de Hospices de Beaune.¹ Daarom zal cat. 25 ook in dezelfde periode, of iets later, in Aubusson zijn geweven. Er is wel iets meer kleur aanwijsbaar in de boorden van de reeks wandtapijten met de Geschiedenis van Achilles in Beaune dan in die van cat. 25, maar mogelijk zijn de kleuren van cat. 25 door de tijd en omstandigheden wat meer verschoten.

Er zijn verder uit Aubusson in de betreffende periode weinig taferelen met boerenfiguren bekend. Daarom werd voor de vervaardiging van dit wandtapijt ook wel gedacht aan Oudenaarde. Omstreeks 1700 werden hier meerdere reeksen vervaardigd met boerenfiguren verdiept in een landelijke activiteit: de Taferelen van het landleven 'naar Teniers' en de Hollandse boeren of Hollandse conversatie.²

Een wandtapijt met een voorstelling van twee boerinnen met een geit en een voor Oudenaarde typerende boord in de collectie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort heeft zelfs een aan cat. 25 verwante compositie: met grote bomen links en rechts, een grote plant links op de voorgrond en rechts een waterpartij, gebouwen in de verte en eenzelfde gebogen houding van de linker vrouwenfiguur.³

Ook de boorden van enkele Oudenaardse Teniers-tapijten vertonen verwantschap met de boorden van cat. 25. Zo heeft een wandtapijt met een Boerendans uit de reeks Taferelen van het landleven 'naar Teniers' in het Musée d'Ansembourg te Luik een vergelijkbare afwerking van de boorden met randen in twee kleuren bruin.⁴ Een Oudenaards wandtapijt met de Boogschutters, eveneens uit een reeks met Taferelen van het landleven 'naar Teniers' van de Musea van Angers, is voorzien van boorden met ook overwegend witte en roze bloemen.⁵

Het voorkomen echter van vrijwel identieke boorden rond een in Aubusson geweven tapijtreeks betekent dus dat cat. 25 ook aan dit Franse productiecentrum kan worden toegeschreven.

Enkele van de voor Oudenaarde genoemde kenmerken, zoals de landschappen met bomen en grote planten op de voorgrond en bloemenboorden met randen in twee kleuren bruin, kunnen namelijk eveneens worden gesignaleerd bij wandtapijten uit Aubusson aan het eind van de zeventiende eeuw en het begin van de achttiende eeuw.⁶

Conditie:
Restauratie Stichting Werkplaats tot herstel van Antieke Textiel te Haarlem, 1965-1966.

Cat. 25
wandtapijtweverij van Anoniem Aubusson ca. 1675-1725 naar ontwerp van Anoniem Aubusson ca. 1675-1725
Landschapsverdure met twee vrouwen die vogeltjes vangen, ca. 1675-1725
Amsterdam, Amsterdam Museum, inv./cat.nr. Inv. KA 10166