20. Landschapsverdure met Juno, Minerva en Venus
Beschrijving:
In een landschap met hoge loofbomen links en rechts staan op de voorgrond drie tronen op een grote wolk. Op de troon links zit de godin Minerva, met een kuras over haar japon, een gepluimde helm op het hoofd en in haar handen een schild en een speer. Voor de middelste troon staat de godin Juno met een kroon op het hoofd en een scepter in de linkerhand. Haar attribuut, de pauw, staat iets naar rechts met de kop naar haar toe gericht. Op de troon rechts zit de liefdesgodin Venus. In de lucht boven Venus zweeft haar zoon Amor, die zijn pijl en boog naar links richt. Geheel vooraan staan verspreid enkele planten.
Rondom lopen boorden als een soort schilderijlijst met een slingerend motief van gekrulde acanthusbladeren met rode en witte bloemen daartussen en in de hoeken een rozet. Aan de binnenzijde hiervan loopt een smalle rand met een motief van ronde lichtrode kralen en langwerpige grijze kralen en buitenom een rand met een ornament van geschakelde ovale vormen met daarop kruisvormige blaadjes aan een steel.
Commentaar:
Dit wandtapijt met een voorstelling van Minerva, Venus en Juno, de drie godinnen die wedijverden in een schoonheidswedstrijd, behoorde waarschijnlijk tot een reeks met Het Oordeel van Paris. Dit bekende mythologische verhaal werd beschreven in de Fabulae of Genealogiae, 92, toegeschreven aan Gaius Julius Hyginus en door Lucianus in zijn Deodorum dialogi, 20.1 Toen Eris, de godin van de twist, niet was uitgenodigd op de viering door de goden van de bruiloft van Peleus en Thetis, gooide zij tussen de gasten een gouden appel met het opschrift 'voor de mooiste'. De appel werd opgeëist door zowel Minerva, Venus als Juno. Jupiter wilde hierover geen uitspraak doen en bepaalde dat Paris, de zoon van koning Priamus van Troje, moest kiezen. De drie godinnen probeerden hem toen om te kopen met beloften. Juno beloofde hem land en rijkdom, Minerva de overwinning in de strijd en Venus de liefde van elke vrouw die hij wilde, zelfs van Helena, de vrouw van de Spartaanse koning Menelaüs. Paris' keuze voor Venus zou uiteindelijk leiden tot de Trojaanse oorlog. Aangezien Paris zelf niet op cat. 20 is afgebeeld, zal hier zijn voorgesteld hoe de godinnen naar hem op weg zijn om hem om zijn oordeel te vragen.
De boord rond cat. 20 is verwant aan boorden van wandtapijten uit Aubusson van omstreeks het midden van de achttiende eeuw, zoals die van een Exotisch landschap met kip en fontein van Huis Singraven te Denekamp.2 Er zijn echter geen voorbeelden bekend van precies dezelfde boorden.
Min of meer dezelfde figuurgroep van de drie godinnen is in spiegelbeeld voorgesteld op een wandtapijt vervaardigd in Oudenaarde in de eerste helft van de achttiende eeuw.3 Ook daar ontbreekt Paris, maar verder is die voorstelling in vele details verschillend. Onder meer bevinden de godinnen zich in een geheel ander type landschap dan op cat. 20, ontbreekt de boven Venus zwevende Amor en staat bij Juno haar door twee pauwen getrokken wagen in plaats van een afzonderlijke pauw als attribuut. Het is mogelijk dat voor deze wandtapijten gebruik werd gemaakt van hetzelfde prentvoorbeeld.
Conditie:
Een horizontale baan van circa 70 cm aan de onderzijde van de voorstelling, duidelijk lichter van kleur, is nieuw aangeweven, evenals een smalle baan direct boven de figuren en een stuk van de lucht in de hoek rechtsboven. Behandeld bij de Stichting Werkplaats tot herstel van Antieke Textiel te Haarlem, 1973.
Cat. 20
wandtapijtweverij van Anoniem Aubusson ca. 1750 naar ontwerp van Anoniem ca. 1750
Landschapsverdure met Juno, Minerva en Venus, ca. 1750
Amersfoort, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, inv./cat.nr. R 860