195. Kussenblad met het wapen van Holland in de Hollandse tuin
Beschrijving:
Op een donkerblauw fond staat het gekroonde wapen van Holland in de Hollandse tuin, binnen een krans samengesteld uit verschillende bloemen, zoals (bijna uitgebloeide) tulpen, rozen, ranonkels, sleutelbloemen en haagwinde. (Voor de heraldische beschrijving zie bij cat. 176, Museum Rotterdam.)
Commentaar:
De bloemenkrans op dit kussenblad, dat toebehoord zal hebben aan een lid van de Staten van Holland, is samengesteld uit overwegend andere bloemen dan die op een kussenblad met het wapen van Holland in de Hollandse tuin in bezit van het Rijksmuseum in Amsterdam, dat omstreeks 1680-1700 werd geweven in de Noordelijke Nederlanden.1 Daar de krans van cat. 195 iets speelser en minder strak uitgevoerd is dan die op het exemplaar van het Rijksmuseum, zal cat. 195 ook iets later zijn vervaardigd, waarschijnlijk in de eerste helft van de achttiende eeuw.
Naast cat. 195 zijn er in ieder geval nog acht andere exemplaren van kussens en kussenbladen in tapisserie bekend met hetzelfde wapen en dezelfde bloemenkrans, met kleine verschillen in details, de meeste in de kunsthandel. Zo bevindt zich een kussen in de Fondation Toms Pauli te Lausanne2 en is er een ander kussen in een Nederlandse particuliere collectie.3 Daarnaast zijn er kussens en kussenbladen van dit type bekend van veilingen, zoals een kussenblad van een veiling in Amsterdam in 1922,4 een kussen uit de collectie van Rudolf Mosse, geveild in Berlijn in 1934,5 twee kussens uit de voormalige collectie Jakob Goldschmidt in Berlijn, in 1936 geveild in Frankfurt am Main en opnieuw in Keulen in 19386 en een kussen van een veiling in Londen in 2002.7 Tenslotte bevond zich in de collectie van baroness Emmet of Amberley, Amberley Castle, Engeland een kussen met hetzelfde type bloemenkrans als van cat. 195 waar, als het enige bekende exemplaar, bovenaan nog een gekruld lint is afgebeeld.8
Daarnaast zijn er zeven voorbeelden bekend van kussens of kussenbladen in tapisserie met het wapen van Holland in de Hollandse tuin omgeven door een type bloemenkrans die is samengesteld uit meest andere bloemen dan die van cat. 195.9
Conditie:
De kleuren zijn enigszins verbleekt. Met slijtage en tamelijk grote lacunes links onderin de krans, links naast het wapenschild, in het hekje onder het schild en rechts in de onderste helft van de krans. Aan de onder- en bovenzijde bevinden zich nog restanten van een smalle geweven rode boord. Het wapenschild is een later toegevoegd, ingenaaid geweven stuk van 18 x 18,5 cm, dat zal zijn vervaardigd naar voorbeeld van het oorspronkelijke, waarschijnlijk versleten, wapen.
Cat. 195
wandtapijtweverij van Anoniem Northern Netherlands (hist. region) ca. 1700-1750 naar ontwerp van Anoniem ca. 1700-1750
Kussenblad met het wapen van Holland in de Hollandse tuin, ca. 1700-1750
Kasteel Duivenvoorde, Stichting Kasteel Duivenvoorde, inv./cat.nr. DVT 161
Notes
1 Hartkamp-Jonxis, Smit 2004, cat. 81. Zie ook bij cat. 176, Museum Rotterdam.
2 Delmarcel, De Reyniès 2010, cat. 96.
3 Particuliere collectie, Bussum. Inventaris Kalf nr. 363 (57 x 60 cm).
4 Veiling Amsterdam, Frederik Muller & Cie., 2-5 mei 1922, nr. 581, met afb.
5 Collectie Rudolf Mosse, veiling Berlijn, Rudolph Lepke, 29 mei 1934, nr. 245, met afb.
6 Collectie Jakob Goldschmidt, Berlijn, veiling Frankfurt am Main, Hugo Helbing, 23 juni 1936, nrs. 141-142, met afb.; vervolgens Veiling Keulen, Lempertz, 11-12 maart 1938, nr. 292, met afb.
7 Veiling Londen, Christie's, 14 november 2002, nr. 181, met afb.
8 Collectie baroness Emmet of Amberley, veiling Sotheby's, King and Chasemore, Amberley Castle, West Sussex, 30 september-1 oktober 1981, nr. 72, met afb.