176. Kussen met het wapen van Holland in de Hollandse tuin
Beschrijving:
Op een blauwgroen fond staat in het midden een schild met het wapen van Holland: in goud een leeuw van rood, getongd en genageld van blauw en gedekt met een vijfbladige kroon van goud. Het wapen is geplaatst in de Hollandse tuin: een tuin met kleine bloempjes met een omheining van gevlochten wilgentenen en een hek aan de voorzijde. Het geheel is omgeven door een krans samengesteld uit bladeren en allerlei bloemen, waaronder rozen, tulpen en anjers.
Commentaar:
Het kussen zal hebben toebehoord aan een lid van de Staten van Holland, omdat de leeuw in het wapen geen attributen heeft. Er bestaan eveneens verwante kussens waar de leeuw de attributen draagt van een bepaald overheidscollege, zoals een weegschaal voor de Hollandse Rekenkamer.1
De Hollandse tuin waar het wapen in staat, ontstaan als zinnebeeld van de vrijheidsstrijd tijdens de Spaanse bezetting van Holland, werd vanaf de opstand tegen Spanje tot 1813 toegepast als symbool voor de eendracht en kracht van de gehele Republiek.2
Cat. 176 werd vervaardigd in de Noordelijke Nederlanden. Het zal rond 1680-1700 zijn gemaakt, gezien de stijl van de bloemenkrans die kenmerkend is voor die periode.
Er zijn in ieder geval zes andere kussens en kussenbladen in tapisserie met deze voorstelling bekend, steeds met kleine verschillen in de details. Zo bevindt zich een kussen in een particuliere collectie in Nederland3 en zijn er een exemplaar bekend in Hardwick Hall in Derbyshire, Engeland en twee in de National Gallery of Art te Washington.4 Een kussen van het Centraal Museum te Utrecht5 en een kussenblad in het Rijksmuseum in Amsterdam6 hebben beiden een bloemenkrans met soms een aantal dicht opeen geplaatste bladeren extra tussen verder dezelfde bloemen als op cat. 176.
Daarnaast zijn er ook negen voorbeelden bekend van kussens of kussenbladen in tapisserie met het wapen van Holland in de Hollandse tuin omgeven door een bloemenkrans die is samengesteld uit overwegend andere bloemen dan die van cat. 176.7
Conditie:
Het kussen is rondom met franje afgezet.
Cat. 176
wandtapijtweverij van Anoniem Northern Netherlands (hist. region) ca. 1680-1700 naar ontwerp van Anoniem Northern Netherlands (hist. region) ca. 1680-1700
Kussen met het wapen van Holland in de Hollandse tuin, ca. 1680-1700
Rotterdam, Museum Rotterdam, inv./cat.nr. 20541
Notes
1 Zie cat. 203, De Wiersse, Vorden.
2 Over de oorsprong en ontwikkeling van de Hollandse tuin: Van Winter 1957, pp. 29-121; Hartkamp-Jonxis 1994-1995, pp. 36-37; Hartkamp-Jonxis, Smit 2004, cat. 81.
3 Particuliere collectie, Amsterdam. Inventaris Kalf, nr. 370.
4 National Gallery of Art, Washington D.C. (Widener Collection), inv. 1942.9.458 en 1942.9.460. Zie The Getty Research Institute, Los Angeles, Photo Archive Database (op internet), GCPA 0181756 en GCPA 0181757. Zie Hartkamp-Jonxis, Smit 2004, p. 303, noot 67.
5 Zie cat. 188, Centraal Museum, Utrecht.
6 Inv. BK-15789. Hartkamp-Jonxis 1994-1995, pp. 35-37, afb. 9; Hartkamp-Jonxis, Smit 2004, cat. 81.
7 Zie hiervoor verder bij cat. 194, Kasteel Duivenvoorde, Voorschoten.