179. Kussen met het wapen van het College van Opperdijkgraaf en Hoogheemraden van Putten, of de Ring van Putten
Beschrijving:
Op een donkergroen fond staat een wapenschild met het wapen van het hoogheemraadschap van het Land van Putten: gedwarsbalkt van blauw en goud (hier in het weefsel te zien als beige) van zes stukken (met zwarte lijnen tussen de velden); de blauwe balken respectievelijk beladen met vier, drie en twee verkorte St. Andrieskruisjes van zilver. Het schild is gedekt met een driebladige kroon van goud met twee parelpunten, aan elk waarvan drie parels, en wordt links gehouden door een vrouwenfiguur met een zwaard en een weegschaal, Justitia, en rechts door een mannenfiguur, de Vrijheid, met een rode mantel om zijn schouders, een vrijheidshoed in zijn opgeheven linkerhand en een speer met de punt naar beneden in de rechterhand. Het geheel is geplaatst op een grondje, met voluten aan de bovenzijde en voluten geflankeerd door gestileerd bladwerk aan de onderzijde, waarin het onleesbare restant van de inscriptie PUTTEN. Rond de voorstelling vallen sterke slagschaduwen.
Commentaar:
Dit wapenkussen behoorde toe aan het hoogheemraadschap, of waterschap, de Ring van Putten, bestaand uit een negental polders op het Land van Putten op het huidige Zuid-Hollandse eiland Voorne-Putten.1 In dit gebied, waar de strijd met het water aan de orde van de dag was, was het hoogheemraadschap het belangrijkste bestuursorgaan. Dit college bestond uit de baljuw, in zijn functie als opperdijkgraaf, en vijf hoogheemraden.2 De baljuw had tevens zitting in het hoogste college van het eiland, het Hof van Putten, dat de rechtspraak in handen had.3 Het bestuur van het hoogheemraadschap de Ring van Putten vergaderde vanaf de zestiende eeuw in het stadhuis van Geervliet, dat oorspronkelijk tevens dienst deed als gasthuis. De Ring van Putten vergaderde aanvankelijk in hetzelfde vertrek als het stadsbestuur van Geervliet, maar kreeg in 1633 een eigen vergaderzaal, de gemeenlandskamer, op de toen nieuw gebouwde verdieping van het stadhuis, met rechtstreekse toegang via een stenen trap met bordes tegen de voorgevel.4 De Ring van Putten ging in 1954 op in het waterschap de Brielse Dijkring, gevestigd in Brielle.5 Het gebouw in Geervliet is sinds 1988 niet meer in gebruik als stadhuis.6 In de voormalige gemeenlandskamer bevinden zich tegenwoordig drie verschillende schilderingen uit circa 1775, afkomstig van de zaal van de vierschaar van het in 1823 gesloopte gebouw van het Hof van Putten, van Vrouwe Justitia, die ook voorkomt als schildhouder van het wapen van het hoogheemraadschap de Ring van Putten op cat. 179, maar overal op andere wijze - waarvan tweemaal zittend - is voorgesteld.7
Cat. 179 werd vervaardigd in de Noordelijke Nederlanden, gezien de aanwezigheid van de daar vooral toegepaste linnen kettingdraden. Het is niet voorzien van een ingeweven jaartal, maar gezien de losse kleding van de schildhouders en de vorm van het grondje is dit wapenkussen waarschijnlijk rond 1730-1750 te dateren.
In de kunsthandel bevond zich in 1928 een kussen dat op enkele minieme verschillen in details na - zo ontbreken daar de donkere contourlijnen rechts langs het wapenschild en onder de blauwe balken in het wapen - gelijk is aan cat. 179.8 Een kussen in het Centraal Museum te Utrecht (cat. 189) werd vervaardigd naar hetzelfde karton als cat. 179.
Een ander kussen met het wapen van het hoogheemraadschap van de Ring van Putten is in het Fries Museum te Leeuwarden (cat. 149). Voor dat exemplaar, uit omstreeks 1670-1700, werd weliswaar uitgegaan van hetzelfde basisontwerp, maar is de detaillering anders dan van cat. 179. Zo dragen de schildhouders daar klassiek geïnspireerde kostuums en is het grondje versierd met acanthusbladeren. Ook is de wapenvoorstelling daar omgeven door een boord met een bladmotief die bij cat. 179 niet aanwezig is.
Conditie:
Goed, met enkele herstellingen. Het kussen is rondom van franje voorzien.
Cat. 179
wandtapijtweverij van Anoniem Northern Netherlands (hist. region) ca. 1730-1750 naar ontwerp van Anoniem ca. 1730-1750
Kussen met het wapen van het College van Opperdijkgraaf en Hoogheemraden van Putten, of de Ring van Putten, ca. 1730-1750
Rotterdam, Museum Rotterdam, inv./cat.nr. 21237
Notes
1 Over de Ring van Putten, zie Klok 1939, p. 66; Don 1992, pp. 89, 100-102, 105. Over het wapen, zie Van der Laars 1924, II, Waterschappen nr. 34. Hierin is sprake van het College van Opperdijkgraaf en Hoogheemraden van de Burg van Putten.
2 Klok 1939, p. 66; Don 1992, p. 89.
3 Klok 1939, pp. 64-65.
4 Don 1992, pp. 89, 100-101.
5 Idem, p. 105.
6 Idem, p. 103.
7 Zie Idem, pp. 105-106, afb. 118, 119, 120.
8 Veiling New York, 17 maart 1928, nr. 1029, met afb. Zelfs het restant van de inscriptie is op dat kussen, dat ook van een vergelijkbare franje is voorzien, vrijwel identiek aan dat op cat. 179.