RKD STUDIES

Beschrijving:
Het rechthoekige middenveld heeft een zwart fond dat bijna geheel bedekt is door een veelheid aan bloeiende planten zoals links rode rozen en akkerwinde, in het midden blauw met roze irissen en kamperfoelie en rechts rode stokrozen.

De boorden rondom hebben op een oker fond bladeren, bloemen (zoals rode rozen) en vruchten (waaronder granaatappels) met in de vier hoeken identieke wapenschilden met een gekartelde donkerbruine zoom (gevierendeeld: I en IV in zilver een dubbelgekanteelde dwarsbalk van zwart, vergezeld van een bloem van rood, geplaatst onder de balk; II en III in rood een keper van zilver, vergezeld van een vogel van (verschoten) geel, geplaatst op de keper; over alles heen een hartschild van (verschoten) geel met een zwart merkteken). Langs de buitenzijden loopt een blauwe stootboord.

Commentaar:
Het middenveld en de boorden van dit wandtapijt zijn op elkaar afgestemd door de toepassing in beide van dezelfde rode rozen.

De hoofdvoorstelling lijkt op die van sommige wandtapijten uit Brussel, met name die werden vervaardigd door Willem de Pannemaker en de Dermoyen werkplaats in de periode rond 1530-1550. Zo zijn de verfijnd uitgevoerde planten van het middenveld verwant aan die op de reeks Verdures met het wapen van Karel V door Willem de Pannemaker uit omstreeks 1540-1555, verdeeld over het Kunsthistorisches Museum in Wenen¹ en het Rijksmuseum in Amsterdam.² Ook komen verschillende van dezelfde bloemen, zoals de opvallende blauw met roze irissen, voor in boorden van wandtapijten uit dezelfde periode die worden toegeschreven aan de Brusselse wever Gielis Imbrechts die in onderaanneming werkte voor de firma Dermoyen.³ Toch wijst het grovere weefsel van cat. 76 en de vrij stijve plaatsing van de eenvoudige wapens in de hoeken op een goedkopere uitvoering, waarschijnlijk door een werkplaats in de provincie. cat. 76 werd inderdaad wel toegeschreven aan Geraardsbergen, maar bij gebrek aan vergelijkbare wandtapijten voorzien van het stadsmerk van die plaats, moet ook rekening gehouden worden met een eventuele vervaardiging in Edingen, Oudenaarde of Brugge, waar omstreeks het midden van de zestiende eeuw ook wandtapijten werden vervaardigd met aan die van cat. 76 verwante boordtypen. Voorbeelden daarvan zijn een grootbladige verdure met vogels voorzien van het stadsmerk van Edingen⁴ en een eveneens Edingse grootbladige verdure met het weversmerk van Claes de Dobbeleer⁵, een Millefleurs met offer van Isaak vervaardigd in Brugge⁶ en meerdere landschapsverdures met dieren voorzien van het stadsmerk van Oudenaarde.⁷ Het stadsmerk van Edingen komt ook voor op een verduretapijt met een aan die van cat. 76 zeer verwante middenvoorstelling.⁸ Weliswaar heeft dat wandtapijt, vervaardigd rond 1530-1550, een iets andere en uitgebreidere plantencompositie dan cat. 76, maar ook figureren hierin verwante blauw met roze irissen en rode stokrozen. Ook heeft dat wandtapijt boorden met vergelijkbare groepjes bladeren, bloemen en vruchten als cat. 76. Vanwege het voorkomen op meerdere verwante wandtapijten van het Edingse stadsmerk komt Edingen misschien het meest in aanmerking als productiecentrum van cat. 76.

Het wapen in de hoeken van de boord is vooralsnog niet geïdentificeerd. Ook zijn er geen verdere gegevens over de opdrachtgever. Het enige wat bekend is over de herkomst van cat. 76 is dat het zich omstreeks 1914 in Engeland bevond.⁹

Conditie:
Een deel van het middenveld, iets links van het midden, is verkleurd.

Cat. 76
wandtapijtweverij van Anoniem ca. 1530-1550 naar ontwerp van Anoniem ca. 1530-1550
Verdure, ca. 1530-1550
Den Haag, Kunstmuseum Den Haag, inv./cat.nr. Inv. OW 1-1961, obj. nr. 1032924