8. Ongeïdentificeerde voorstelling met Twee Koningen
Beschrijving:
In een landschap zitten op een verhoging voor een stenen zuil twee bebaarde koningen naast elkaar, met tulbanden met kronen op het hoofd. De koning links heeft een scepter in zijn linkerhand; de koning rechts draagt een donkerblauwe mantel met opvallende motieven. Rechts staat een groepje van vier mannen. Ze zijn blootshoofds en twee van hen hebben een baard. Links voor de verhoging zit een bebaarde man met een muts op het hoofd. Het hele gezelschap maakt druk gebaren naar elkaar. Linksboven de verhoging hangen een baldakijn en een donkerblauw gordijn waarachter aan weerszijden de hoofden te zien zijn van verschillende mannen die het gezelschap gade slaan. Rechts op de achtergrond nadert een bebaarde man met een tulband samen met een gevolg van soldaten met lansen. In de verte is een glooiend landschap met bomenrijen zichtbaar en geheel rechts voor enkele bomen een groepje soldaten. Op de voorgrond staan verschillende bloeiende plantjes.
Commentaar:
Het is vooralsnog niet mogelijk gebleken de voorstelling op dit wandtapijt te duiden. Mogelijk verwijst het intrigerende tafereel met de twee oosterse koningen die naast elkaar op een troon zijn gezeten naar een episode uit het Oude Testament of naar een geschiedenis uit de Oudheid.1
De opzet van de voorstelling van cat. 8, met plantjes op de voorgrond en regelmatige rijen bomen op heuvels in de verte, is verwant aan Oudenaardse wandtapijten van omstreeks het eind van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw.2 Er zijn ook verschillende vergelijkbare troonscènes bekend op Oudenaardse wandtapijten met uiteenlopende geschiedenissen, maar steeds met één koning, zoals die van David, Alexander en Scipio.3 Het type figuren en de kleuren, met voornamelijk tinten blauw, geel, grijs en bruin, duiden eveneens op een vervaardiging in Oudenaarde. Hoogstwaarschijnlijk werd cat. 8 daarom ook in dit productiecentrum vervaardigd, maar door het ontbreken van boorden en merken is er geen definitieve zekerheid over deze toeschrijving te verkrijgen.
Enkele voorbeelden van aan cat. 8 verwante wandtapijten in Nederlandse collecties, voorzien van het stadsmerk van Oudenaarde of met voor die stad kenmerkende boorden, zijn Het aanbod van Abigaïl van Sociëteit 'Trou moet Blycken' te Haarlem (cat. 121-b.), met hetzelfde type bomen als cat. 8 en een weversmerk behorend aan een Oudenaardse wever, waarschijnlijk Antoon Robbijns, Het offer van Isaak van Museum Catharijneconvent te Utrecht (cat. 191.), met het stadsmerk van Oudenaarde en twee weversmerken toegeschreven aan Antoon Robbijns, en een wandtapijt met een ongeïdentificeerde voorstelling van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort (cat. 7.).
Conditie:
Herstellingen uitgevoerd bij de Stichting Werkplaats tot herstel van Antiek Textiel te Haarlem, 1963-1964. Het wandtapijt, waarvan de boorden ontbreken, is aan alle zijden afgesneden en afgezet met een moderne stootboord.
Cat. 8
wandtapijtweverij van Anoniem Southern Netherlands (hist. region) ca. 1600 naar ontwerp van Anoniem Southern Netherlands (hist. region) ca. 1600
Ongeïdentificeerde voorstelling met Twee Koningen, ca. 1600
Amersfoort, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, inv./cat.nr. R 4298
Notes
1 Een ander voorbeeld van een voorstelling met twee koningen is een wandtapijt uit circa 1650 met De ontmoeting van twee koningen, waarop de koningen in legertenu gekleed zijn, behorend tot een reeks met Taferelen uit de Romeinse Geschiedenis uit een particuliere collectie in Antwerpen. Van Ysselsteyn 1936, I, afb. 158.
2 Vergelijk bijvoorbeeld met de afbeeldingen in De Meûter 1999a, pp. 143-147, 177-191.
3 Zie bijvoorbeeld De Meûter 1999a, pp. 166 (linksonder), 168, 172, 175 (rechtsboven), 189.